Қалың жұртшылық мәслихаттардың қызметімен онша таныс емес. Біз өз учаскеміз бойынша мәслихат депутаттарын сирек білеміз. Олардың бізге не үшін қажет екенін де түсінбей жатамыз. Мәслихаттардың басқару органы ретіндегі рөлі елеулі түрде бағаланбайды. Бірақ бұл мәслихаттың өкілеттіктерінің болмауынан емес, керісінше сайлаушылар сирек бастамашылық танытады және көбінесе мәселені түсінуге күш салуға дайын болмай жатады. Кейде бұл мәслихаттар жұмысының формальды және төмен сапасына айналады, дегенмен қоғам оны өзгерте алады. Сайлау қарсаңында сіздерге мәслихаттар деген не, олар немен айналысады және дауыс беру алдында кандидаттардың бағдарламаларын мұқият зерделеу неге маңызды екенін есте сақтауды ұсынамыз.
Мәслихат дегеніміз не?
Мәслихат бұл жергілікті өкілді орган, әр ауылдық аудандағы, қаладағы немесе аймақтағы шағын парламент. Негізінен халық пен билік арасындағы көпір.
Мәслихаттар немен айналысады?
Мәслихаттар туралы Заңға сәйкес олардың функцияларын бірнеше бағыт бойынша топтастыруға болады.
Біріншіден, мәслихаттар жергілікті бюджеттердің жобаларын бақылайды және дамудың барлық экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларын бекітеді.
Екіншіден, мәслихаттар облыс орталықтарынан басқа барлық дерлік аумақтық бірліктерді салу жоспарлары мен бас жоспарларын бекітеді, жер қатынастары мәселелерін реттейді (Қазақстанның жер заңнамасына сүйене отырып) және жылыту маусымдарын дайындау және өткізу қағидаларын бекітеді.
Үшіншіден, мәслихаттар жасыл желектерді күтіп ұстау және қорғау қағидаларын, қала мен облысты абаттандыру жоспарларын бекітеді, қоршаған ортаға эмиссиялар үшін төлемақы мөлшерлемелерін келіседі. Су және орман ресурстарын пайдалану және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдалану мәселелерін шешу де мәслихаттардың жауапкершілік аймағына кіреді.
Төртіншіден, мәслихаттар азаматтарға әлеуметтік қолдау көрсету қағидаларын бекітеді.
Бесіншіден, заң бойынша мәслихаттардың құзыретіне әкімдік қызметкерлерінің тізімін келісу, жергілікті полиция басшысын бекіту және сенаторларды таңдау кіреді.
Мәслихаттың міндеттері
Негізінен мәслихаттар халық мәселелерін шешуге көмектесу және адамдар мен әкімдіктер арасында көпір болу үшін қажет.
Мәслихаттар өз жұмысы туралы жылына кемінде бір рет халық алдында есеп беруге, сондай-ақ азаматтарды қабылдау күндерін жүйелі түрде тағайындауға және жыл сайын кемінде төрт міндетті сессия өткізуге міндетті. Заңнамаға сәйкес, азаматтардың бұл сессияларға еркін қатысуға құқығы бар.
Мәслихат депутатына қандай мәселелер бойынша жүгінуге болады
Мәслихат депутатына мәслихат функцияларына кіретін барлық мәселелер бойынша, мейлі ол сіздің үйіңіздің жанындағы сквердегі ағаштарды кесу, тоқсандағы экологиялық немесе көлік жағдайы, заңсыз құрылыс салу немесе көше жарығының болмауы бойынша жүгінуге болады. Сіз ұжымдық немесе жеке қабылдауға жазыла аласыз, ұсыныстармен, ескертулермен және шағымдармен байланыса аласыз.
Округті ғана емес, әр депутаттың профилін де білген жөн, оған қандай тақырыптар жақын екенін түсінген жөн – бұл ақпаратты қалалық мәслихат хатшысына хабарласу арқылы немесе қалалық мәслихаттың жеке құрамын, мамандықтары мен депутаттар атқаратын ресми лауазымдарын, сондай-ақ олар тұрған комиссияларды зерделеу арқылы нақтылауға болады.
Мәслихат депутаттары жалақы ала ма?
Мәжілісмендер мен сенаторлардың еңбегінен айырмашылығы, мәслихат депутатының еңбегіне ақы төленбейді, бұл қоғамдық негіздегі жұмыс. Депутаттарға комиссиялардың жұмысына қатысу кезінде және біліктілігін арттыруға оқу кезінде олардың жалақысының орташа мөлшері өтеледі.
Мәслихат өз жұмысын нашар орындаса не істеу керек
Сіздің азаматтық пікіріңіз ештеңені шешпейді және ештеңеге әсер ете алмайды деп сену дұрыс емес. Егер сіз мәслихат депутаттарының құзыретіне кіретін мәселелерге алаңдасаңыз, бұл пікірді оларға өзіңіз білетін кез келген тәсілмен жеткізу маңызды – онлайн-петициялар, депутаттардың әлеуметтік желілеріндегі түсініктемелер және депутатқа тікелей жүгіну қолайлы. Азаматтар қала өміріне неғұрлым белсенді қатысса (оның ішінде саяси), мәслихаттар өз жұмыстарын соғұрлым жақсы орындайды.
Мәслихат депутатымен қалай байланысуға болады
Депутатқа қабылдауға СҚО мәслихатының сайтында Виртуалды қабылдау бөлмесі арқылы жазылуға болады. Онда сіз өзіңіздің округіңіздің депутатымен байланыс орнатып қабылдау кестесін білуге мүмкіндік аласыз.
Сонымен қатар, арнайы сайт та жұмыс істеп тұр. Salemdeputat.kz сайты арқылы сіз депутатқа қарапайым және түсінікті хат шаблондарын қолдана отырып, кез-келген сұрақ қоя аласыз, тіпті тақырыптық ашықхат жібере аласыз. Бұл сіздің азаматтық ұстанымыңызды қалаған кезде білдірудің жақсы нұсқасы сияқты. Өйткені, депутат өзінің жұртшылықтың көз алдында екенін және оның жұмысын сайлаушылар бақылайтынын неғұрлым жақсы түсінсе, оны сайлау науқаны аясында ғана емес, одан кейін де тиімдірек орындайды.